Το χαραγμένο Α άλφα στην είσοδο του σπηλαίου με το θησαυρό των Πραισίων.The engraved A alpha at the entrance of the cave with the treasures of Praisos.

Ο γνωστός σπηλαιολόγος Πώλ Φώρ ερευνούσε για χρόνια στην περιοχή μας αλλά και στην ευρύτερη περιφέρειά της για το Δικταίο άντρο το  σπήλαιο της γέννησης του Δία που κατά τους αρχαίους συγγραφείς  ήταν «περί την Δίκταν» την οποία τοποθετούσαν στα Στειακά βουνά και όχι στο οροπέδιο του Λασιθίου.  Όπως αναφέρει σε κάποια κείμενα του ίσως η είσοδος έχει καταπλακωθεί από καθίζηση του εδάφους.

Η αρχαία  Πραισός πολιορκήθηκε γύρω στο 145 π.Χ. από τους Ιεραπύτνιους και κατεστράφη ολοσχερώς. Στην περιοχή μας που βρίσκονται τα ερείπια της Πραισού υπάρχουν νεότεροι θρύλοι για  ένα σπήλαιο που οι Πραίσιοι  έκρυβαν ή έκρυψαν πριν την εισβολή των Ιεραπυτνίων τους θησαυρούς τους. Λέγονται  κυρίως για  ένα σπήλαιο που πιστεύεται ότι βρίσκεται στην περιοχή Κυπιά, αρχαιολογικό χώρο πάνω από το χωριό Καλαμαύκι και κοντά  στον λόφο του  Προφήτη Ηλία που πολλοί όπως ο Φώρ τοποθετούσαν το ευρισκόμενο στην Πραισό (Στράβων κα.) ιερό του Δικταίου Διός.

 

Κάποιοι  από την περιοχή μας που συνόδεψαν μικροί τον Πώλ Φώρ στις εισόδους των διαφόρων σπηλαίων που εξερευνούσε ή είχαν ακούσει ιστορίες από συνοδούς του, ισχυρίζονται  πως έλεγε  : 

«Ότι  υπήρχε  ένα σπήλαιο μεταξύ Πραισού και Κατσιδωνίου το πιθανότερο προς τη θέση Κουμιά ή Δίγο Μνήμα, το οποίο έφερε στην κορυφή της εισόδου του ένα σκαλισμένο Α. Εκεί  πρόλαβαν να  κρύψουν τους  θησαυρούς τους οι Πραίσιοι  πριν φτάσουν και πολιορκήσουν την πόλη οι Ιεραπύτνιοι. Αυτό  το σπήλαιο δεν έχει βρεθεί μέχρι  σήμερα και το πιο πιθανό είναι να έχει κρυφτεί η είσοδος από καθίζηση ή ακόμη και να υπάρχει ένας πρίνος μπροστά όπου την έχει κρύψει και δεν φαίνεται τίποτα απολύτως». 

Αυτοί που μου τα ανέφεραν δεν ήξεραν από πού είχε αντλήσει αυτές τις πληροφορίες και επίσης δεν τον  είχαν ακούσει να δίνει κάποια ερμηνεία του τι συμβόλιζε αυτό το Άλφα. Βεβαιώνουν όμως ότι και άλλοι όπως ο πρακτικός αρχαιολόγος Μανόλης Φυγετάκης που συνόδευε και τον Φώρ και τους αρχαιολόγους Ν. Πλάτωνα και Δαβάρα και είχε ακούσει πολλές συζητήσεις αρχαιολόγων,  έλεγε το ίδιο.

Δεν γνωρίζω τι έλεγε  ή εννοούσε ο Φωρ και αν πράγματι τα λεγόμενα του έχουν μεταφερθεί σωστά και έτσι αναφέρω  τα πιο πάνω με μεγάλη επιφύλαξη.

Πάντως ενδιαφερόταν  για τους θρύλους των χωριών μας και προσπαθούσε να βρει αν πίσω από αυτούς υπήρχε απόηχος ιστοριών της αρχαιότητας. Παράδειγμα ο θρύλος για το σπήλαιο "Γιδάρη ο Λάκκος»  που πίστευε ότι πίσω από αυτόν μπορούσε να κρυβόταν η ανάμνηση του Δικταίου Άντρου που εξαφανίστηκε η είσοδός του πιθανώς από κατολίσθηση. Δεν είναι λοιπόν παράξενο  ο νεότερος θρύλος για τον θησαυρό των Πραισίων στα Κυπιά, αλλά και άλλοι θρύλοι για σπήλαια στην περιοχή  μας με κρυμμένους θησαυρούς που εμφανίζονται και εξαφανίζονται  να τον έκαναν να πιστέψει ότι πράγματι υπήρχε κρύπτη με το θησαυρό των Πραισίων. Αν πράγματι ισχυριζόταν κάτι τέτοιο θα πρέπει να είχε κάτι επί πλέον στο νου του  που  δεν το γνωρίζουμε.

Στη συνέχεια αναφέρω κάποιες σκέψεις μου για  μια πιθανή σχέση του Α με την Πραισό χωρίς να σημαίνει ότι  μπορεί να ήταν ότι είχε κατά νουν ο Π. Φώρ:

 

Το  γράμμα Α πιστεύεται  ότι  προήλθε από το πρώτο σύμβολο του φοινικικού αλφαβήτου που έχει το σχήμα της κεφαλής του ταύρου και ονομαζόταν άλεφ, δηλαδή ταύρος αν και μερικοί επιστήμονες δεν αποκλείουν το φοινικικό αυτό σύμβολο να ήταν τύπος παλαιότερης  ελληνικής γραφής. 

Αν υπήρχε χαραγμένο στην είσοδο του σπηλαίου το Άλφα πιθανώς συμβόλιζε τον ταύρο- Δία  που ήταν η κύρια λατρευόμενη  θεότητα των Πραισίων. Ο Δίας μεταμορφωμένος σε ταύρο έφερε στην Κρήτη από την Φοινίκη την Ευρώπη. Το  σύμβολο μπορούσε να είχε χαραχτεί σαν προειδοποίηση στον κάθε ασεβή  ότι αν παραβίαζε τον χώρο που φυλούσε το άγρυπνο μάτι του προστάτη της Πραισού  πατέρα των θεών θα είχε να αντιμετωπίσει την οργή   του.

To A με μια διπλή οριζόντια γραμμή στην γραμμική Β που θεωρείται ελληνική γλώσσα και την οποία χρησιμοποιούσαν οι Μινωίτες μετά την κάθοδο των Μυκηναίων, προφέρεται ως Ε.

Οι Πραίσιοι ως Ετεοκρήτες δηλαδή απόγονοι των Μινωιτών είχαν διατηρήσει την γλώσσα των προγόνων τους όπως δείχνουν οι Ετεοκρητικές επιγραφές που βρέθηκαν στην πόλη αν και  είναι γραμμένες με  ελληνικό αλφάβητο. Ήταν άραγε το Α πάνω από την είσοδο της κρύπτης κάτι αντίστοιχο με το  Ε  που βρισκόταν στον Ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς όπου τελούνταν η λατρεία του Ήλιου (ο Απόλλωνας ήταν θεός του Ήλιου.) και σαν  σύμβολο σχετιζόταν με την Ηλιακή μυσταγωγία,  τη μύηση του ανθρώπου στο φως, με την αέναη σχέση του θεού με το φως, την τελείωση ;

Οι Πραίσιοι όπως γνωρίζουμε από την συμφωνία με τους Σταλήτες επισκεπτόταν το ιερό προσκύνημα των Δελφών. Ανάμεσα στους θεούς που ορκιζόταν ο κόσμος (αρχές)  της Πραισού τον 4ο  αιώνα όπως φαίνεται σε  σχετικό ψήφισμα ήταν ο Πύθιος Απόλλωνας. Δαφνηφόρος Απόλλων αναπαριστάται σε νομίσματα της πόλης.

Ήταν το σπήλαιο όπου θα πρέπει να έκρυβαν από παλιά τους θησαυρούς τους οι Πραίσιοι παράλληλα ένα σπήλαιο μύησης στην μυστική γνώση ;  Ήταν σύμβολο του φωτός ; Χρυσός, λάμψη, φως ;   

Μήπως ανάμεσα στην κρυφή γνώση που είχε το  ιερατείο της Πραισού  ήταν και η διατήρηση της γραφής της γλώσσας των  Ετεοκρητών προγόνων τους (γραμμική Β) για ιερατική και  μόνο χρήση -αν και δεν έχουμε τέτοιες ενδείξεις-  και  το σύμβολο της εισόδου  το  Α είναι παρμένο από αυτή την γλώσσα που προφερόταν σαν Ε ;

Απλά  έκανε κάποιες πρώτες σκέψεις για ένα θέμα που πιστεύω  ότι θα πρέπει  να μας απασχολήσει μελλοντικά.  

The famous French archaeologist and speleologist Paul Faure for years was searching  in our area and  the wider region for the cave of god Zeus’ nativity, which ancient writers put "around  mount Dicte "  in Sitia’s eastern  mountains. As in some of his writings  refers, he believed that  it’s entrance was maybe submerged by landslide.
Ancient Praisos  was besieged and was completely destroyed, around 145 BC by  the city of Ierapytna. In our area where are the ruins of  ancient Praisos,  are  legends for a cave, where  Praisians were storing their treasure or hid it before the invasion of Ierapytnians. Especially are referred to a cave that is believed to be in Kypia’s  area, an archaeological site above the village Kalamafki and close to hill of Prophet Elias, where P.F  like others  placed the Dicrean  Zeus sanctuary which according to Strabo was at Praisos.
Paul Faure  knew the relevant legends of our villages.

Some people  of our region who accompanied Paul Faure during his exploration in many  caves confirm that they  heard  him or heard from his attendants, to say :

"That among ancient Praisos and the village Katsidoni was a cave which brought on  the top of it’s entrance a carved A. There Praisians had time to hide their treasures before  the invasion  and the besiege of the city by Ierapytnians. This cave has not been found so far and  it’s entrance more likely is hidden because of  sedimentation or even because of a  bush that closes it’s entrance "

Those who reported it, did not knew,  from where P.F.  had drawn this information, and also they had not heard him giving some interpretation of what Alpha symbolized. They argue however that others, as practical archaeologist Manolis Fygetakis who accompanied P.F. and the archaeologists N. Platon  and Davaras and had heard many discussions of archaeologists, was saying the same.

I do not know what Faure was saying or meant, and  if  his words were transmitted with precision, so I mention  the above quote with great caution.
However, he was  interested in the legends of our villages and tried to find if there were behind them echoes of ancient stories. Example the  legend for the cave "Gidari’s  pit". He believed that behind this legend maybe was hidden the echo of Diktean Cave that according to his thoughts was disappeared probably by a landslide. It is not unusual that, the legend of our villages  for the cave at Kypia, and some other legends too, about caves in our area with hidden treasures that appear and disappear, made  him believe that indeed there was a cache of  Praisos’ treasure. If he really asserted that,  must have had something else in mind which we do not know.

Here i mention some of my thoughts as a possible relationship of letter A with  Praisos, don’t meaning of course that these were what P. F. had in mind:

The letter A is believed to has it’s origin from the first symbol of the Phoenician alphabet which was in the shape of a bull's head and was  called alef, ie bull,  though some scientists do not exclude this Phoenician symbol to be a type of an older  Greek script.
If a letter A was engraved at the entrance of the cave, probably it symbolized the bull-Zeus who was the main deity worshiped at Praisos. Zeus transformed himself into a bull and brought to Crete from Phoenicia, Europe. The symbol could have been engraved as a warning to all disrespectful people meaning that  if someone was violating this  area  that was guarded by the watchful eye of the patron of Praisians and  father of the gods,  he had to face his wrath.

Letter A with a  double  horizontal line, in linear B a Greek language which was used by the Minoans after the descent of the Mycenaeans, is pronounced E.
The Praisians as Eteocretans ie descendants of the Minoans,  had retained the language of their ancestors as evidenced by Eteocretan  inscriptions found in the city,  although are written in Greek alphabet. Was maybe the engraved  above the entrance of the crypt letter A,  something similar to E  in the Temple of Apollo at Delphi, where God was  worship as Sun and as a symbol was  associated with the solar ritual,  the initiation of man to light, and with  the eternal relationship of God with light, the  perfection of man ?

Praisians as we know from the agreement with Stalites, were visiting the sanctuary of Delphi. Among the gods that  Kosmos (authorities ) of Praisos invoked in vows  during  fourth century B.C was Pythios Apollo. Daphnephoros Apollo is represented on coins of the city too .
Was the cave where Praisians maybe  were hiding from old times  their  treasures,  a cave of initiation too in a mystical knowledge? Was a symbol of light? Gold, luster, light?
Perhaps among the hidden knowledge  the priesthood of Praisos  had, was the  retention of writing of  the language of their Eteocretan ancestors (Linear B) for priestly use only, although we have no such evidence, and the symbol A  of the entrance, maybe was  taken from this language and was  pronounced as E.

Just i gave  some first thoughts on an issue that I think should concern us in the future.