Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα από την επαρχία Σητείας. New Year's kalanda (carols) from the province of Sitia

Tα παλιά χρόνια την παραμονή της Πρωτοχρονιάς έβγαιναν παρέες από άντρες με λύρες και νταούλια και έλεγαν τα κάλαντα. Οι σπιτονοικοκύρηδες του φίλευαν με ότι είχαν γλυκά, κρασί και ότι έβγαζε η γη

Πολλά πρωτοχρονιάτικα κάλαντα που ακούγονται σε χωριά της επαρχίας Σητείας αρχίζουν με τα πιο κάτω λόγια:  

Αρχή κι αρχήν τα κάλαντα κι αρχή του Γεναρίου

που εγεννήθη ο Χριστός στη γην επεριπάτει

Κι εκεά που περιπάτησε χρυσό δεντρί εβγήκε

Χρυσά’σαν τα κλωνάρια του κι ολάργυρ’η κορφή του

και κάτω η ποδίτσα του γράμματα ‘χε γραμμένα 

παπάδες κι ανεγνώθαν τα,  διάκοι καλαναρχούντα

και τα μικρά διακόπουλα στέκουν και συντηρούντα 

In old times on New Year’s Eve men with lyras(pear-shaped, three-stringed bowed musical instrument)  and daoulia (drums) were going around the houses singing New Year’s carols "kalanda" and they were offered sweets, wine, money and many other  goods as wheat, olive oil etc  .

Many carols from the province of Sitia start with the following words:

It’s the beginning of carols and the beginning of January

when Christ was born and got out to walk on earth

and where he walked a gold tree came out

golden were it’s branches  and golden it’s  top

and at the base of the trunk holy letters were written.

Priests are reading it, and deacons are chanting it

and young deacons are standing and take care of  it

 

Εμμανουήλ- Μανούσος και μανούσα. Emmanuel -Manoussos and manoussa (daffodils)

Το πιο συνηθισμένο ανδρικό όνομα στην Κρήτη είναι το Μανώλης που προέρχεται από το Εμμανουήλ το όνομα του Χριστού. Στο νησί δεν υπάρχει σπίτι χωρίς Μανώλη που στα κεντρικά ακούγεται  και Μανιός και πιο δυτικά και Μανούσος.
Αυτό το τελευταίο κάποιες παραδόσεις της επαρχία Σητείας το συνδέουν με τα πανέμορφα μανούσα τους νάρκισσους των αρχαίων (νάρκισσους τους κυπελλοφόρους ή narcissus tazetta).
Πράγματι δεν ήταν δυνατόν ο λαός μας να μην συνδέσει με την γέννηση του Χριστού αυτά τα άνθη, που γύρω στα Χριστούγεννα στολίζουν τις πλαγιές των βουνών του τόπου μας σκορπίζοντας παντού την μοσκοβολιά τους. «Θέλει τα μανούσα να μυρίζουν τόσο ωραία γιατί η Παναγία όταν έπλενε τα ρουχαλάκια του Χριστού, τα άπλωνε πάνω στις μανουσές».

Λένε επίσης πως «φύτρωσαν εκεί που η Παναγία έπλυνε το Χριστό ή ότι είναι οι ίδιες οι πάνες του Χριστού»
Για τα χρώματα που έχει το μανούσο δηλαδή το άσπρο και το χρώμα του κρόκου, σε διάφορα χωριά της Σητείας όπως στην Τουρλωτή,λένε πως :
«Όταν έγινε η σφαγή από τον Ηρώδη για να γλυτώσει ο Χριστός τον πήρε η μάνα του και ο Ιωσήφ και έφυγαν για την Αίγυπτο. Είχαν αυγά φορτωμένα στο σακούλι τους και στο δρόμο έπεσαν.  Εκεί που έπεσαν φύτρωσαν τα μανούσα και για αυτό έχουνε τα χρώματα του αυγού το άσπρο και του κρόκου» .

 
Manolis (Emmanuel ) the name of Christ is the most common male name in Crete. Is also known as Manios and Manoussos.
Some traditions of the province of Sitia associate this last name with manoussa the beautiful daffodils or narcissus tazetta. Our people connects the birth of Christ with these flowers which around Christmas decorate the slopes of our mountains spreading everywhere it’s beautiful smell
" People believes that manoussa smell so nice because when Holy Virgin was washing the clothes of Christ, she put it over these flowers.
They also say that " were sprouted, where the Holy Virgin Mary bathed Jesus, or that they are the same diapers of Christ"
For the colors of manoussa ie white and yolk color in the villages of Sitia as Tourloti say :

"When Herod wanted to slaughter child Jesus, his mother and Joseph took him to Egypt. Among other provisions, in their bag they had eggs which were dropped on the street. Where the eggs were fallen, manoussa (daffodils) sprouted and therefore they have the colors of the egg, the white and the yolk . "